مقدمه

مزایای بالقوه زنجیره بلوکی سبب شده است تا استفاده آن توسط دولت‌ها و سازمان‌ها، جذاب و مورد توجه آنها قرار گیرد.با این حال، ماهیت توزیع‌شده آن و نیاز به انتخاب گزینه‌های طراحی، نیازمند ایجاد تحول در دولت ها و حاکمیت ها برای به دست آوردن آن مزایا است. در حالی که اغلب سیستم‌های سنتی دارای یک کنترل نسبتا ساده هستند، ماهیت توزیع‌شده فناوری زنجیره بلوکی نیازمند تغییر در مسئولیت‌ها و ایجاد رویکردهای حاکمیتی جدید است. پیاده‌سازی زنجیره بلوکی بدون تغییرات گسترده در ساختار کلان دولت ها و حاکمیت ها، ممکن است منجر به دستیابی به تمامی مزایای حاصله از آن فناوری نشود. در حال حاضر، اغلب پروژه‌های دولتی و حاکمیتی در سرتاسر دنیا فناوری محور هستند تا پتانسیل های نوپدید را کشف کرده و محدودیت‌های موجود در ساختارهای اداری را بیابند، اما فناوری زنجیره بلوکی احتمالا به بلوغ می‌رسد و این امر منجر به قرار گیری چالش‌های اجتماعی به جای چالش های فناوری خواهد شد.

زنجیره بلوکی به عنوان یک پیشران دگرگون ساز برای دولت ها و حاکمیت ها

ایجاد یکپارچگی در اطلاعات و ایجاد قراردادهای هوشمند به عنوان یکی از کاربردهای شگرف فناوری زنجیره بلوکی می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر نحوه سازماندهی، معماری‌های ICT و همچنین نحوه مدیریت انواع رویه های درون  وبرون سازمانی داشته باشد. با ثبت از نوع، توزیع‌شده اسناد و دارایی‌ها، نقش‌های سنتی ادارات دولتی به چالش کشیده می‌شود و نقش‌های حاکمیتی نوپدید ظاهر می‌شوند. شکل زیر، تغییر تدریجی ایجاد شده توسط فناوری زنجیره بلوکی را با نشان دادن تغییرات در سطح زیرساخت اطلاعات (پایین شکل) و سطح حاکمیت (بالای شکل) نشان می‌دهد. این امر منجر به سه مرحله تغییر از نظام های کاملا سنتی به زیرساخت‌های اطلاعاتی زنجیره بلوکی و نهایتا دگرگونی ساختارای دولتی و حاکمیتی می‌شود.

سمت چپ از شکل زیر ، وضعیت سنتی بین ساختارهای دولتی و سیستم های مورد استفاده آنها را نشان می‌دهد که در آن یک سازمان به طور کل مسئول و مالک داده‌های مشخصی است، برای تضمین این امر، مجبور است که سیستم‌ها را اداره و پشتیبانی ‌کند. به عنوان مثال مراحل درخواست و صدور گذرنامه که داده‌های مالک گذرنامه و شماره گذرنامه در یک پایگاه‌داده منفرد ذخیره شده‌اند را در نظر بگیرید.

شکل ، مراحل تحول یک سازمان از ساختار سنتی به ساختار حاکمیت شبکه‌ای.

در مرحله بعدی (مرحله دوم، شکل وسطی) از این فرآیند، زنجیره بلوکی همان طور که نشان‌ داده ‌شده، معرفی می‌شود. در این مرحله استفاده از زنجیره بلوکی به عنوان یک دفتر توزیع‌شده تغییرناپذیر برای ثبت و تهیه گذرنامه، نشان ‌داده شده‌است. همان طور که مشاهده می کنید نودهای (سیستم ها) بسیاری وجود دارند که توسط گروه‌های مختلف سازمان هدایت می‌شوند تا ماهیت توزیع‌شده زنجیره بلوکی را تضمین کنند.

در نهایت ( مرحله سوم ، شکل سمت راستی ) ، ساختار دولت و حاکمیت ها دگرگون شده و حاکمیت از یک نهاد به حاکمیت شبکه‌ای تغییر شکل خواهد داد، که در آن حالت چندین گروه (منظور سازمان های مختلف) مسئول مدیریت و انجام رویه های درون و برون سازمانی هستند. از زنجیره بلوکی انتظار می‌رود که تعامل مستقیم بین شهروندان و سازمان های دولتی را تسهیل کند و مدیریت نوین را بدون داشتن تنها یک مدیر و مدیریت دولتی فراهم کند. این رویکرد به روش‌های جدیدی برای چگونگی اداره کردن جامعه نیاز دارد.

مواردی همچون قراردادهای هوشمندی وجود دارند که مشخص می‌کنند که چگونه این گروه‌های جدید (منظور دیگر سازمان ها و ذی نفع ها) می‌توانند به لایه های حاکمیت ها اضافه شوند و اینکه چگونه تصمیمات مربوط به تغییر کاربردهای زنجیره بلوکی اتخاذ می‌شوند. از این رو این سوال پیش می آید که پس از این دگرگونی در ساختارهای دولتی کدام سازمان‌ دولتی مسئول پشتیبانی نرم‌افزارهای مرتبط است و روندهای تصمیم‌گیری و مراجع واحد آنها چگونه برای تغییر حکمرانی تعریف می‌شوند.

در این خصوص، خرید و فروش یک خودرو را در نظر بگیرید، در چنین وضعیتی انتقال مالکیت یک خودرو بدون دخالت سازمان‌هایی چون ثبت و اسناد ، شهرداری و نیروی انتظامی انجام می‌شود. هنگامی که فروشنده خودرو (یا دلال فروش خودرو)، خریدار و بانک، اطلاعات لازم را فراهم می‌کنند و توافق می‌کنند که تراکنش انجام شده و اطلاعات لازم به روز شده‌است و همین برای انجام چنین داد و ستدهایی لازم و کافی است و دیگر نیازی به ساختارها و رویه های سنتی نیست.

رویکرد نیاز محور ، هیچ راه‌حل یکسانی وجود ندارد

پیاده‌سازی‌های زنجیره بلوکی می‌توانند اشکال مختلفی داشته باشند، که منجر به مزایای متفاوتی می‌شوند. پیاده‌سازی‌های زنجیره بلوکی عمدتا فناوری محور هستند، و اغلب، ترکیبات متنوعی از فن‌آوری‌ها برای ایجاد معماری زنجیره بلوکی مناسب برای کاربردهای دولت الکترونیک، مورد نیاز است. برای مثال، تراکنش‌ها ممکن است در یک زنجیره بلوکی ذخیره شوند، اما داده‌های زیربنایی در مورد اسناد در سیستمی دیگر ذخیره شوند که تراکنش ها به آن ارجاع داده می‌شوند. در حوزه‌های دیگر، آزمایش‌ها با زنجیره بلوکی های بدون مجوز در حال افزایش هستند و طیف رو به رشدی از فروشندگان زنجیره بلوکی، هم اکنون فن‌آوری‌های زنجیره بلوکی دارای مجوز اختصاصی، ارایه می‌کنند.

بسیاری از نمونه‌های آزمایشی فعلی و راه‌حل‌ها ممکن است به جای مشکلات اجتماعی که باید حل شوند، توسط فن‌آوری، هدایت شوند. طرفداران زنجیره بلوکی این فن‌آوری را به عنوان یک گلوله نقره‌ای برای حل تقریبا هر نوع مشکل مربوط به حفظ و نگهداشت اطلاعات پیشنهاد می‌کنند، اما چگونگی استفاده از این فن‌آوری بسیار سخت است. ماهیت فن‌آوری محور را می توان با عدم بلوغ و دانش محدود در مورد پتانسیل این فن‌آوری، توضیح داد. در فرآیند بلوغ، یک تغییر از رویکرد فناوری محور به رویکرد نیاز محور باید اتخاذ شود. در این رویکرد، مشکلات اجتماعی جوامع و ارزش‌های عمومی آنها بایستی ادغام‌شده و معماری و کاربرد‌ها از دولت الکترونیک و حکمرانی دیجیتال باید مطابق با مدل‌های جدید حاکمیت توسعه یابند. در این قلمرو، زنجیره بلوکی ممکن است تنها یکی از عناصر این تحول بزرگ باشد.

برگرفته از مقاله:  

بکارگیری زنجیره بلوکی در دولت: مزایا و پیامدهای فن‌آوری دفتر کل توزیع‌شده برای به اشتراک گذاری اطلاعات

اسوین اولنس، جولین اوباخت، مارین یانسن